Δοϊράνη - Μια λίμνη που κινδυνεύει

 Άρθρο της Ραφαέλας Κάργιου

 Η

λίμνη Δοϊράνη είναι μια από τις 56 λίμνες της Ελλάδας. Βρίσκεται ΒΔ από τη πόλη του Κιλκίς και αποτελεί φυσικό σύνορο της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ. Σήμερα, η λίμνη έχει έκταση περίπου 42000 στέμματα. Από αυτά τα 28 ανήκουν στα Σκόπια και τα 14 στην Ελλάδα. Η λίμνη δίνει καταφύγιο σε 36 σπάνια είδη πουλιών όπως η λαγγόνα και ο αργυροπελεκάνος. Ψάρια που ζουν ακόμα στη λίμνη είναι το γρυβάδι, ο γουλιανός, το περκί, η τούρνα κ.α. . Σπανιότερα είδη είναι το χέλι,το τυλινάρι,ο γουρουνομύρτης κ.α. . 

 Αξιοσημείωτος είναι ο βιολογικός καθαρισμός του νερού της λίμνης από τα καλάμια. Το νερό εισέρχεται στη λίμνη μεταφέροντας ρύπους, άζωτο και φώσφορο. Από εκεί το καλάμια απορροφούν τους ρύπους και τους διασπάνε σε απλούστερες μορφές. Το άζωτο και ο φώσφορος γίνονται τροφή για το καλάμι. Τότε το οξυγόνο αποδεσμεύεται από τις ρίζες και εμπλουτίζει το νερό. Ύστερα το οξυγόνο παράγεται στα φύλα με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης  και το νερό εξέρχεται πιο καθαρό. Τι μπορεί να κάνει η φύση όμως εε ;!

Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχει παρατηρηθεί  αλλαγή στη σύσταση του περιβάλλοντος της λίμνης. Τα τελευταία 20 χρόνια η στάθμη του νερού έχει πέσει.  Ευτυχώς όμως η φύση έκανε και πάλι τα μαγικά της. Οι βροχές που έπεσαν τα τελευταία χρόνια έκαναν την στάθμη της λίμνης να ανεβεί 1 μέτρο. Ποιος όμως φταίει για αυτό; Οι κάτοικοι; Οι γείτονες μας οι Σκοπιανοί; ή η Ελληνική πολιτεία; Πολλές εκδοχές, πολλές ιστορίες η αλήθεια χάθηκε με τον καιρό.

        Ήθελα να μάθω την πραγματικότητα και για να το κάνω αυτό έπρεπε να βρω κάποιον που έζησε όλη του την ζωή σε αυτόν τον τόπο και θα ήξερε από πρώτο χέρι τα γεγονότα που συνέβησαν. Έτσι συνάντησα τον κύριο Νίκο που μου διηγήθηκε ότι είδαν τα μάτια του όλα αυτά τα χρόνια.

 Ο κύριος Νίκος Ντέντας είναι 77 χρονών και γεννήθηκε στη Νότια Τζένα. Στην ηλικία των 2 μετακόμισε μαζί με την οικογένεια του στο Δροσάτο όπου και έζησε για 10 χρόνια μέχρι το 1946 που μετακόμισε στη Δοϊράνη. Έκτοτε ζει στο χωριό.

       Ο κ. Νίκος μου περιέγραψε την κατάσταση της λίμνης όταν πρωτοήλθε στο χωριό. Θυμάται πως ο υδροφόρος ορίζοντας της λίμνης ήταν γεμάτος και όταν υπερχείλιζε η λίμνη από ένα αυλάκι, νερό πήγαινε στον ποταμό Αξιό. Τότε το χωριό ήταν αναπτυγμένο και οι δουλείες πολλές. Θυμάται επίσης πως είχαν γίνει πολλά έργα για τη βοήθεια των κατοίκων όπως ο λιμενοβραχίονας για τις βάρκες των ψαράδων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ξεκινάει το πρόβλημα της ξηρασίας της λίμνης Αρτζάμα Ματώμου στο Βαφιοχώρι του Κιλκίς. Η λίμνη ξεράθηκε τελικά το 1936. Τότε ήταν που ξεκίνησε η κάτω βόλτα. Λίγα χρόνια αργότερα η πεδιάδα της Θεσ/νικης κινδύνευσε και αυτή από ξηρασία.  Οι Σκοπιανοί εκείνη της εποχή κρατούσαν νερά από τις περιοχές του Αξιού που βρίσκονται στη χώρα τους για δικούς τους σκοπούς. Το αποτέλεσμα αυτής της  απόφασης ήταν τα νερά να μην ήταν αρκετά για τις ενέργειες των Ελλήνων. Έτσι έγινε μια διακρατική συμφωνία με τα Σκόπια για τη βοήθεια των πολιτών που όμως δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η οικολογική καταστροφή ήρθε όταν το κανάλι που συνέδεε τον ποταμό με την λίμνη δεν καθαρίστηκε ποτέ με αποτέλεσμα το νερό να μην φτάσει ποτέ στο προορισμό του.

     Παράλληλα, ξεκίνησε μια νέα καλλιέργεια αυτή του υδρόβιου καλαμποκιού. Η καλλιέργεια αυτού του φυτού απαιτούσε πολύ νερό. Έτσι έγιναν 500 περίπου γεωτρήσεις. Η υπεράντληση από τις γεωτρήσεις  για το πότισμα των καλαμποκιών έφερε την πτώση της στάθμης του νερού από τα 9 στα 5 μέτρα. Από τότε το ήμισυ από τα 14000 στρέμματα έχουν γίνει στεριά. Από τότε λέει ο κ. Νίκος η λίμνη ασκήμαινε. Δημιουργήθηκαν βάλτοι, φύτρωσαν δέντρα και καλάμια. 

     Ο πληθυσμός μειώθηκε. Οι δουλειές   λιγόστεψαν αφού το ίδιο έκαναν και τα ψάρια. Ο κ. Νίκος θυμάται πως πριν την πτώση της στάθμης υπήρχαν 120 ψαράδες ενώ τώρα μόνο 10. Επίσης σχολεία έχουν κλείσει και παραμένουν μόνο 2 ανοιχτά. Ένα στο δήμο Μουριών και ένα στο δήμο Δοϊράνης. Οι περισσότεροι έχουν φύγει στα αστικά κέντρα κυρίως της Αττικής για να βρουν δουλειά αφού η λίμνη δεν μπορεί να τους θρέψει πια. << Η Αθήνα είναι ο σημερινός Μινώταυρος>> λέει ο κ. Νίκος << Όπως έστελναν δέκα αγόρια και δέκα κορίτσια στο λαβύρινθο του, έτσι γίνεται και τώρα στην Αθήνα>> συνεχίζει.

     Λάθος χαρακτηρίζει και τη στάση της πολιτείας αφού δεν δημιούργησε καλά ανεπτυγμένα κέντρα. Στο χωριό υπάρχει μόνο ένα μουσείο το οποίο υπολειτουργεί και ανοίγει όταν κάποιος άμισθος και  πρόθυμος κάτοικος το ανοίξει. Σε αντίθεση τα Σκόπια που δεν έχουν νησιά και ακτές που μπορούν να αξιοποιήσουν αλλά μόνο λίμνες έχουν αναπτυγμένο τουρισμό στην περιοχή της λίμνης που βρίσκεται στη χώρα τους. Τουριστικά κέντρα έχουν δημιουργηθεί και τουρίστες επισκέπτονται την λίμνη κυρίως την καλοκαιρινή περίοδο αφού κάνουν μπάνιο στα νερά της λίμνης τους καλοκαιρινούς μήνες.

    Λίγο πριν κλείσουμε ο κ. Νίκος μου μίλησε για γεγονότα που έγιναν στην περιοχή κατά τους δύο μεγάλους πολέμους. Μου είπε πως στον  Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο  οι Γερμανοί επιχείρησαν να περάσουν τα σύνορα της λίμνης όταν η Ελλάδα κράτησε ουδέτερη στάση. Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να περάσουν ποτέ. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το σχέδιο Μαρίτα οι Γερμανοί μπήκαν στην Ελλάδα. Από την λίμνη πέρασαν και μπήκαν στη χώρα μας από εκεί πήραν πόδι και οι τελευταίοι.

   

Ο κ. Νίκος είναι από τους λίγους κατοίκους που δεν εγκατέλειψαν το χωριό τους. Εδώ παντρεύτηκε και μεγάλωσε τα παιδιά του και εδώ ζει τώρα στα γεράματα. Όλοι στο χωριό επιθυμούν να το δουν όπως τότε. Με παιδιά στους δρόμους να παίζουν και νέους να επιλέγουν να κάτσουν στο τόπο τους και να μην ξενιτεύονται. Κάπου εδώ τελειώνει το άρθρο μου  και θα ήθελα να ευχαριστήσω τους ανθρώπους στο χωριό που μου πρόσφεραν απλόχερα την βοήθεια τους. Σας ευχαριστώ πολύ!